Hemen dezuen elkarrizketa hau, 2017ko Urtarrilak 7yen indakue da, Azpeitiko Gaztetxeko Masustak liburuteyen, Kaluse taldeko Ibon ta Unairi esker.
Lokatza: Lelengo ta behin, aurkeztu zaitezte, zeintzuk zeaten ta ze itezuen Kaluse-n jotzen ez dezutenien.
Ibon: Ni Ibon Guerra nauk, ta bateriye jotzeiat Kalusen
Martinez: Ni Unai Martinez nauk, ta gitarrie jotzeiat. Ta Kaluse dek grupo bat, instrumentala dek.
I: Jendiek genero Post-Rock hortan sartzeik, baño gu konsideratze gaituk instrumentala, ta rock-a iteiau. Ta bueno, Madriden gatxaudek oin.
M: Sayau gaituk hari hori ez galtzen o pixket eusten, oin lokal bat kosegiu diau han, han ensaiatzeiau, paga inber diau baño.
I: Astien behin juteatik ensaiatzea
Lok: Noiz ta nola sortu uan taldie? Aurretik beste proiektoik izen al zenuen?
I: Ba grupue sortzek, ba biyok txikitatik ezagutzen gaitukela, biyok hasi gitxoala instrumento bana jotzen, eta zubizarren juntatzen hasi gitxoan biyok, lelengo nere etxin akordatze nauk, ta gero zubizar biyau genian, toki bat zubizarren, eta hor ite genian, ba gera ite gitxoan ta jo ite genian kantu batzuk bertsiyuek, beste batzuk etzekiat zer, ta hortik sortu uan.
M: Bai hortik, berez hasi gitxoan, hasieran elkartzie iten, ahotzantzat, ez genian musika instrumentala iten, pixkenaka gu biyok bakarrik segitze genian, ta pentzau genian, etzeoala ahotsa sartuberrik.
I: Ta gero ya ezagutu genian musika genero hau, ta izen uan, ba probatzeiau ta.
M: Ba lelengo kantue Goyathlay izen uan.
I: Ta hortiken, aurrea, nahiko prozesu naturala izen uan. Ez uan izen, geratze gaituk eta instrumentala inber diau, ez, prozesu baten ondoriyue dek.
Lok: Aurretik beste proiektoik izen al zenuen?
I: Ez, biyon artien ez behintzet beste ezer.
Lok: Zuen musikie azpeitin ikusi ezteken genero batekue dek. Ze iritzi honeatiken?
I: Nik usteiat hasieratik bagenekeala pixket zeoze diferentie iteko nahi ori, baiño ezgenekian ze iten bukauko genian. Hor sartze uan, igual ahots dun talde bat sortzie eo… Gero ordie, gauza hau sortu uan, ta igual diferentie bai, 2 izetie ta instrumentala izetie, geyen bat genero hontan 5-6 pertsonako taldiek ikusteituk. Rock-a iten ta instrumento bastantekin, ta gu bi bakarrik gaituk. Ordun ba badek pixket igual diferentie. Baño esateiat prozesu natural baten ondoriyue izen dek dana.
Lok: Nolatan jarri ziozuen izen hau taldiei ta Ameriketako indiyuen tematikie jarri? Zeinena izen uan ideia hau?
I: “Eterna pregunta”
I: Grupuen izena bilatzen hasi gitxoan, ta ez genekian ze jarri. Ya eozer biyatzen genian, radiadorien izenare bauan posible.
M: Gero ordie konturatzen haiz, kondena bat dala grupuen izena…
I: Ta hau erten uan, ni dokumental bat ikusten ai nitxoan, ta Kaluse erten uan, ta Kalusek “pueblo feroz” esa nahi dik, ta ituan, Apatxetatik bereizi ituan tribu bat, esanahi bat bazian izenak beak esplikatzeko modukue, ta oixe nahi genian, idazteko motza, esatekore erreza, ta olaxe, hortiken zetorrek.
Lok: Zeintzuk dituk zuen influentziyek?
M: Ba nik usteiat, taldie prozesu bat izen baldin baek, generue geyo. Hasiera baten o esateituk igual, Toundra o.
I: Bai Toundra, baño gero ortiken… gaur egun adibidez eztek guretzako referente musikal bat. Gustoa aitzeiau, baño, eztek.
M: Oin bertan e, oin dala hilabetetik honea, aldau indiau.
I: Aldau indiau erabatea ta, aldaketak iten juteaiz, ta gero konturatzeaiz genero hau, pixket limitauta zeokela gauz batzuta, eta ikusteiaula grupo lepo ertetzen ai ditukela, baiño oso igualak ditukela danak. Baten kopia bat ditukela askotan. Igual gure bagaitukela e baño…
M: Nere ustez hori dek zailena ez? Ik instrumentala itek, horrek mugau ite hau, gu bi izenda oaindik eta geyo, inber dek ahal dikenak esentzi bat euki, bestiek eztiabena ingo, ez? Hik itie iteken hori. Zailo dek…
I: Bai, ta guk igual zentzu baten 5 pertsonako talde batek baino errezo diau, bi gaituk eta “limitaziyo” horrek ite ziguk bereiztie bestien aldien. Honek emateziguk baita bereiztea beste grupotatik, guk ezin diau 5 pertsonako talde batek iteikena in, ensaiatzekotare mille mobida gutxiyo.
M: Bai oi dek, guk ensaiatzeko, honei otzein ta, hi geldiuko al gaituk? Ta. Ez eztiat nahi! o bai nahi diat. Ensaiotan inprobisatzeko ta, gaitasun geyo ziok, 2 izenda, 4kin izenda baño.
Lok: Konpenetratzekore…
I: Bai, gu azkenien gaituk gitarrie ta ni. Nik beai segitze zoat, o beak nei. 2 aukera hoiek zaudek, etziok hirugarren o laugarren horren pendiente eonber.
Lok: Oindala urte ta 2 hilabete inguru, zuen lelengo diskue atea zenuten. Noiz ta nola grabau zenuen?
I: Nik hasiber aldixkiat danak e? Ba, etzekiat, kantu batzuk genezkean, inkluso batzuk sartu ez genitunak zarrak ituanak, ta in genian kantu lista bat, ta aukeraketa bat in genian, gehienak berriyek ituan, talde geyenai pasatzen zakoben bezela, ba berriyenak onenak iruitzeitukela.
M: Halare zar batzuk bazaudek
I: Baño bai, nahi genian maketa rollo bat eukitzie disko honek, ta in genian, gure material pixket, ta Manu, lagun baten bitartez ba, materiala juntau grabatzekue, ta beayen lokalin sartu gitxoan, grabau ziguan ta nahasketak beak in zizkiguan, ta nahi genian esentzi hori eukitzie diskuek. Ta gustoa gerau gitxoan horrekin, esentzi hori badulako. Presentaziyoako disko modukue.
Lok: Esperotako harrerie izen al zian?
M: Berez ez, ez? Nik gutxiyo espero nian. Azpeitin len esanda bezela, eztek in olako musikaik, eztek ikusi, ta erantzun ona izetie ez uan behintzet espero genduna.
I: Nik usteiat lelengo kontzertu hare eman genunak, lepo harritu ziguan harreriek. Akordatze nauk lelengo kontzertu hare eman genuna, pixket prueba rolloa izen uan. Atzaldeko 5ak inguruen izen uan, ta izen uan,otzein ziguan, ta guretzako hare prueba moduko bat izen uan. Jo ingoizkiau dazkeun kantuek, eta aber nola ertetzean. Ta ikusi genian jendiei bastante gustau zikoala, gu flipauta baitare jendien harreriekin, ta diskuekin e hala izen uan pixket.
Lok: Zenbat kopia atea zenituzuen, ta zenbat denboran gerau zineten diskoik gabe?
I: 250
M: Bai?
I: Bai bai, 250 kopi, gero berrize atea genizkian.
M: A bai, egiye.
I: Akordatze nauk lelengo 200 atea genizkiala hasieran, ta presentaziyo egunien 140 bat kendu zizkiguaben, ordun beste 50 atea genizkian, ta gero “entreke” errealau, ta bestie ba, segituen gasatu zizkiguan. Eskau izen zizkiguek, baño betire saldu gabe o. Geyenak presentaziyuen, ta gero ba kontzertutan ta ola. Azkenien maketie ateatzien helburue hori uan, zabaltzie ta. Presentaziyuekin gastuek kubritzea ayegau genitxoan ta bestiek ba zabaltzeko, ez uan dirue ateatzeko zea bat.
Lok: Ta diskue ateatziek kontzertuek lotzeako orduen lagundu al dizue?
I: Bai, jendiek gero baitare entzun indik, bandcampetik ta deskarga librie eukita.
M: Azkenien jendiek esaten ziguan grupueatik, ta hori pasatze gitxoan, beayek idea bat ite ziaben ta gero otzein o.
Lok: Kontaktatzeko pixket zaye ez? Eztik telefonoik eta jartzen eta…
I: Hori esan izen ziguek bai, aber telefonue ibiltze al diaun o. Halare facebooken bazakeau, ta holako gauzak. Nahiko moderniyuek gaituk. Jendiek halare esan ziguk, sortu zizkiguk kontzertuek, kontzertu baten bitartez. Alegiye, kontziertue bukau, ta etorri izen zizkiguk, aber joko aldeun, ta, kontaktuen jarri, numerue pasau ta hortiken. Nik usteiat baita, gure rolluek, bi izetiek eta, kontzertu baten daukela tirada geyena, hemen inguruen berez hala ikusteiat.
Lok: Oindala astebete, bigarrengo diskue aurkeztu dezue, lelengo diskue aurkeztu zenuten leku berdiñien. Zergatik aukerau dezue Azpeitiko Gaztetxie hauek aurkezteko? Nolako girue billau izen dezue bi aurkezpenetan?
M: Galdera putasemie e…
M: Etzekiat ba, gu gaztetxien ibili izen gaituk, de puta madre ibilire, zauzkek balore batzuk guk konpartitze dixkiaunak, ta aparte musikie ulertzeiau baitare, kontenido intimuoue, ta beste gauza bat dek hemen jotzie, ta aparte presentziyue izenda nahi diok eman toke berezi bat.
Ikusi genian lelenguekin bete in uala, jendiek e pixket gaxki ikusi zula, ta lekuz aldatzie erabaki genian, eszenayo haundira eman, ta oinguere hala izen dek, kistona izen dek.
I: Kistona izen dek, guke apustu bat in genian, Gaztetxie bezelako leku batien holako kontzertu batzuk eon laizkela, holako infraestruktura batekin, kiston ekipue ekarri, argiteye ekarri ta rollo hori dana, eta posible dala holako zeoze itie ta in ahal dula jendiek e esfuertzo hori, ta gu ez gaitukela, iraultzaile batzuk o, ba apustue inber dala, jendiek errezea iteula, jutekela sala batea, “kontzertue antola zazue, ni etorriko nauk nere ekipukin ta ya”. Ta guk sinisteiaula, aurretik lan bat itie, hik preparatzie, ta nik pentsatzeiat jende batek baloratzeikela hori.
M: Guk usteiau jendiek erantzun dula, azaldu ditukenak, gaztetxeko peñiek beak…
I: Xarma hori daukela, bi egun lenuo auzolan bat jartzie, jendie azaltzie laguntzea… Ta gero jendiek esatie ze guay zeoan gaztetxie,ba nere ustez merezi dik.
Lok: Biyetako zeinekin geratze zeate bat aukeratzekotan?
I: Nik usteiat biyek diferentiek ditukela. Lelena uan, zeoze xumioue bezela, ez genian espero harrera hori dana eztare ta, uan ba geyen bat, ba nahi genula lelengo kontzerue eman diskue ta gero gaztetxien, ta, ta kiston ondo erten uan, kiston erantzune izen zian, ta bigarrena pixket geyo uan, gaztetxien guay nahi diau in. Ta kistona monatu.
Lok: Baitare izengo uan lelenguen erantzuneatiken ez?
I: Bai, horreatiken e bai.
M: Biyek diferentiek izen dituk, baño biyekin gustoa.
Lok: Bigarrengo diskuez hitzeiten hasi geala, nun ta nola grabau dezue hau? Kanpoa jun aurretik grabau zenuten, ala grabatzeko buelta zineten?
M: Cdie iteko prozesue, graba inber dek, ta gero nahasketak eta… Hori zeok. Ordun, jun aurretik graba in genian. Graba genian Axkoitin, Jan Da Lo baserriyen, Xabin eskutik, harea jun genitxoan, eon gitxoan xabikin, ta anderrekin, gero hau izen dala diskuen prozesuen parte hartu dune, han sartute eon genitxoan astebete osue, ta han graba genian, direktuen graba genian, dinamika aldetik e hori nahi genian, bi geanez.
I: Bai nik usteiat disko hontan oixe nahi geniala biyau ez, biyon arteko hori plasmatzie ez?, batea jotzeiau, bi bakarrik gaituk, ortaz, biyok batea grabatzeko erreztasun hori genekean.
Aste osue han eotiekin nahi genian baitare lortu hori, ba estudiyuen horta eotie. Han eon, bazkaldu, bertan lo in… Goizeko 9tan esnau, grabatzen 4 ordu, bazkaldu, beste 4 ordu grabatzen, lota. Hori dana nahi genian biyau. Gero alboko jendiekin, Xabi bean etxie uala, Ander, gure teknikue izeteala direktotan eta. Beayek jarri izaben material dana ta. Ta kiston gustoa, kiston etxe giruen.
M: Hori madridea jun aurretik, gero madridea jun gitxoan, ta nahasketak eta inber ituan, hortaz buelta in gitxoan nahasketak iteko, ta gure ideiak esateko ta, landetan in ituan nahasketak, 2noisy estudiyotan, ta gure ideak plasmatzen hasi gitxoan.
I: Guk esan genitxoan etorri aurretik idea general bat nola nahi genun, ta beayek in ziaben pixket, ta gero gu etorri gitxoanien ba bai nola nahi genian kantu bakoitze detallez-detalle, ta ola in genian, gero baitare masterizaziyue in ziguek.
Lok: Zergatiken dituk bi diskuek homonimuek?
I: Lelena besteikpe maketa bat ualako, hala in genian, ta bigarrenan inguruen pentsatzen eon gitxoan, ta ikuste genizkian bi irtenbide bezela ez, bat uala, ildo beretik segiu ta kantuei izen bat jarri ba Kaluse, ta indiyo tribuek eta, edo ya uan honekin dana puskau ta hemendik aurrea nahi geniana in. Ikuste genian bestela limita ingo ziguala akaso, ta ordun erabaki genian ez izenik jarri ta… Baitare ez genian biyau ez, izen uan ez genekeala izena jartzeko beharrik ta gogo haundik e ez, ta ordun holaxe erten uan dana pixket. Ta pentsa genian jendiek bereiztie gure diskue portadan arabera. “Akordatze haiz lelenak ze portada zaukean indiyuena, ba biarrenak tximeleta bat ola.
Lok: Ze harrera izen dik diskuek?
M: Ona, bo geyen bat presentaziyuek euki dik harrera ona, Cdiei denborie utziber zoau, baño jendiekin hitzein diaunaatik, oso gustoa.
Lok: Zenbat kopia atea dituzue?
I: 500 ez?
M: Bai
I: Hontan 500 kopia, fabrika bialdu genizkian cdiek ta beste aukeraik ez genekean.
Lok: Nun eongoek salgai amendik aurrea?
I: Orkatzen jarri diau oingoz, asmue, igual Zakelan jartzeko ez? Axkoitin jartzeko. Etzekiat nola jungoituken gauzak. Ta gero Bandcamp bidez e saldu ingoiau. Deskargie libre eongoek, eta, nahi dunak fisikuen erosteko aukerie izengoik, eta bialduko zoau. Bertan preziyo altuo bat jarriber izen zoau, 10€, entre ke enbiue eta holako gauzaatik. Baño bestela Orkatzen 5€tan zeok.
Lok: Pare bat kolaboraziyore izen dituzue, nolatan erten zitzaizuen kolaboraziyo hauek sartzeko aukerie? Zuek jun zineten beayena, edo beayek jun ituan zuena?
M: Gu jun gaituk beayena. Esentzi hori emateko izen dek geyen bat hau, beste toke bat o emateko honi. Instrumentue aldatziek asko baliyo dik, ordun, buelta batzuk eman genizkoan, okurriu zizkiguan batzuk gure ingurukuek, ta ordun, jun gitxoan beayena, kontau genikoan gure historiye, ondo hartu ziaben, ideyie entendiu ziaben ta…
I: Bai oso naturala izen dek. Jokin nahiko ezagutu berri geneukean, baño lepo gustatze zikoan taldie, ta beakin hitzein izen diaunaatiken zuzenekotan, ta sortu uan konexiyo ori ba, ta esangenikoan, kantu honen ta kantu honen tartien zeozer itie nahi baek, tarte hau uzteiau hiri nahi dekena iteko. Ordun demo batzuk pasau genizkoan beai, ta bea etorri uan gero estudiyoa ta intzian ta, de puta madre.
M: Bai, dituk kantuei sarrera bezela. 3. kantuen sarrena sokadun instrumento batzuk zeudek
I: Ta 3. kantotik 4. kantoa pasatzeko ziok Jokinek grabautakue. Usteiau gañea zentzu bat emateyola kolaboraziuo hoiek diskuei, brutala. Guretzako kiston haizie dek gañea, bestela pesau batzuk baituk, disko osue or gu latan ta pixket haiziere emanber zikoan horri.
Lok: Tartien gaztetxien bertan “ensaio” bat grabau zenuten, grabaziyo horrekin zeozer iteko asmoik ba al dezute?
M: Demuatik aikoaiz ez?
I: Demuatik ez, hemen grabau genianatik, ez?
M: Ah, egiye ostia.
I: Or juxtu gerta ziguan, nik bateriye erosi berri nian, ta probatzie nahi niala, amorratzen nitxoan, ta juxtu or grabau genian inprobisaziyo bat osoik, dek diskoko azkenengo kantue. Ta izen uan, jun nitxoan etxea, ta ahaztuta nitxoan ya kantu horrekin, ta egun baten jarri nitxoan beitzen zer genekean eta, ta zeoan kantu bat 10 miñutukue iye, ta izen uan, “ostia hau in al genian?”, ta in genian kantu hori hartu ta retokiek eman. Inprobisaziyoko fallo hoiek pixket aldau ta.
M: 3. kantuek e bazaukek olako zeoze…
I: Askotan iteiau, grabadorie ensaiota eman, jarri grabatzen, gauza lepo grabau ta gero ibiltze gaituk etxin beira. Hau sin mas, o honekin zeoze itie zaukeau o.
Lok: Hasi zietenetik, zenbat kontzertu jo dituzue?
I: Gutxi, ez? Zenbat izengoituk hamapiko?
M: 11 esango nian nik, baño zeoze esateatik.
I: Bai hor inguruen, dozena bat esango genian.
Lok: Ta zein izen dituk, onena, txarrena, ondona jo dezuena, ondona trata zaituztena…
I: Hor trapuzarretan sartzie zeok… Danetan gustoa eongaituk ez? Gero zeudek kontzertu batzuk, zein kanpotik igual ezteken ikusten baño hi igual ez aola ortain komodo, adibidez, akoratze nauk Matadeixen jo genianien gu ez gitxoala sartu o, nerbioso gitxareala. Jende asko jun uan, da ondo eon uan, baño, guk igual esango genian eman genian kontzertuik txarrena, gure partetik, eszenayo gañien sentiu gaituken bezela. Borobiyena igual, Sanagustiñien eman genuna, baño ondona sentiu gaitukena Zarautz nik uste. Oso suelto jo genian, jende gutxi jun uan, ta ez genian sentiu presiyoik o, lepo solta gitxoan, lepo inprobisa genian tartetan
Lok: Egun hortan Azpeitin zeozer zaoan baita
I: Egiye
Lok: Ta jo ez dezuen ze lekutan joko zenueke gustoa?
M: Nola deken kontue, gu nola gauden jotzeako orduen, nei askotan lekue baño geyo dek gu nola gauden. Igual toki onenien de puto kulo sentitzeaituk, ta gero beste leku baten ondo.
I: Eske, gañea jende batek igual esangoik etzekiat ze festibaletan nahi dula jo, gu ontxe ezgaituk ikusten olako gauzatan, eta sin mas, asmue bai daukeula igual pixket kanpoa moitzeko, nun etzekiat, baiño bai izetie daukela pixket, ba españira o. Nik adibidez bai dauketela “espinita” hori, Matadeiko kontzertuekin, ta igual or jotzie o nahiko nike, baño bestela, ez bereziki.
Lok: Aurkezpen kontzertuen zenbat kantu jo zenituzten?
I: Kantuek 6. 4 diskuen zaudekenak, gero Intro bat, ta tartekuek bestela.
Lok: Ta inprobisaziyoik in al zenuten zuzenien?
M: Bai
I: Normalea kantuen tartietan, idea bat eukitzek or gañetiken, baño.
M: Hurrena jo berdiaun kantuen tonuekin itek zeoze, segitzek, ta bazekiau noiz geldiuber diaun gutxigorabera, o bukaerie nun dauken, ta orduen, sartzeaituk kantuekin.
Lok: Hemendik aurreako kontzertuek ze izengoituk, aurkezpenan añekuek, o kantu gutxiyo jokoituzue? Kolaboraziyuekin eta?
M: Hori aurreko astien ikusikoiau.
I: Bai, guk beti hori iteiau. Kontziertue zaukeau, ta aurreko astien ikusteiau. Baitare neretzako inportantie dek, lekuen araberako kontzertu bat preparatzie. Oso diferentie dek, gaztetxe baten jotzie, a pelo jotzen ai aizela o aurrekuen hemen jo genian bezela, kiston ekipazuekin jo ta, ordun ba horren araberare gauzak aldatzeituk. Ta nik usteiat antzeman dala azken aldiyen gure musikan e aldaketak izen diela ez? Ze entzuteiaun aldatziek ba, hori iteula o. Adibidez, ba genero hontatik aparteko musikie geyo entzuten hasi geala, zentzu hortan ba inprobisaziyuek e aldau iteituk.
Lok: Influentziatze aldik, buruen bueltaka dabilkikenak, inprobisaziyo bat iteako orduen? Adibidez, pelikula bat ikusi izenak eo, etzekiat?
I: Lepo, lepo influentziatzeik. Geyena ze entzuteiaun influentziatzeik. Gero ba ritmo hori daukek burun, ta ritmo hori reproduzitzek o hortan sayatzeaiz.
Lok: Bukatzen juteko. Zein beste proiektutan zaudete murgilduta gaur egun?
I: Nere kasuen, Kalusez aparte, eznatxiok sartuta beste ezertan gaur egun. Nere gauzak grabatzen jutiez aparte, asko gustatze zikela grabatzie, ba ez.
M: Nik Errime-n jotzeiat gitarrie, cdie atea genian oin dala gutxi, ta gero parte hartu diat, Erraiak-en, hor e cdie atea berri, ta aparte, beste ezer ez.
Lok: Etorkizuneako ze asmo dituzue? Udaran kontzertuei egurre emateko asmoik badezue?
I: Oin madriden gauden honekin asmue dek, buelta asko ez ematie, ta noizien behin fetxa konkreto batzuk lotzie ez, baño gutxi batzuk. Adibidez, fetxa batzuk, badazkigunak gerore jotzeko aukeriere izengo deuna, adibidez, Orkatzen o, ori aplazau. Baño baldinbaziok kontzertun bat, ezin dana aplazau o, ba igual jokoixkiau kontzierto batzuk.
Ta gero uderan pasatzekena dek, oso anbiente txosnerue dekela, ta gu or oso limitaute gaudela. Guk anbiente hortan, Azpeitin adibidez jotzie zaukeau, baño beste herriyetan ezin diau jo, ta eztiau nahi aparte, ez gaituk ikusten anbiente hoietan jotzen. Etziguk atraitzen geyegire. Azkenien guk ite deuna musika lasaye dek, ixiltasune berduna, ta jendie parrandan daonien pixket ber dula ba parrandako musikie ez?
Lok: Izen dayela, jendie zuek ikuste dijuela ez? Eztayela izen ba hau zeok ta aber o ez?
I: Bai, gañea, ez kantatze honek e iteik musika de fondoko hori oindiken eta geyo ez. Baño bueno, ertetzen baituk or gauza on batzuk dudikpe. Eztiau planteau geyegi. Kontzertu batzuk ateakoituk.
Lok: Hauxe ixen dek pa dana. Azken hitz batzuk?
M: Ik esantzak aurrena…
I: Ba bueno, eskerrak hiri, ta, ahal dekenien fanzine batzuk bialdu ta, ta zabaldu Kaluse hortiken zehar.
kalusetaldea.bandcamp.com facebook.com/kalusetaldea
Lokatza: Lelengo ta behin, aurkeztu zaitezte, zeintzuk zeaten ta ze itezuen Kaluse-n jotzen ez dezutenien.
Ibon: Ni Ibon Guerra nauk, ta bateriye jotzeiat Kalusen
Martinez: Ni Unai Martinez nauk, ta gitarrie jotzeiat. Ta Kaluse dek grupo bat, instrumentala dek.
I: Jendiek genero Post-Rock hortan sartzeik, baño gu konsideratze gaituk instrumentala, ta rock-a iteiau. Ta bueno, Madriden gatxaudek oin.
M: Sayau gaituk hari hori ez galtzen o pixket eusten, oin lokal bat kosegiu diau han, han ensaiatzeiau, paga inber diau baño.
I: Astien behin juteatik ensaiatzea
Lok: Noiz ta nola sortu uan taldie? Aurretik beste proiektoik izen al zenuen?
I: Ba grupue sortzek, ba biyok txikitatik ezagutzen gaitukela, biyok hasi gitxoala instrumento bana jotzen, eta zubizarren juntatzen hasi gitxoan biyok, lelengo nere etxin akordatze nauk, ta gero zubizar biyau genian, toki bat zubizarren, eta hor ite genian, ba gera ite gitxoan ta jo ite genian kantu batzuk bertsiyuek, beste batzuk etzekiat zer, ta hortik sortu uan.
M: Bai hortik, berez hasi gitxoan, hasieran elkartzie iten, ahotzantzat, ez genian musika instrumentala iten, pixkenaka gu biyok bakarrik segitze genian, ta pentzau genian, etzeoala ahotsa sartuberrik.
I: Ta gero ya ezagutu genian musika genero hau, ta izen uan, ba probatzeiau ta.
M: Ba lelengo kantue Goyathlay izen uan.
I: Ta hortiken, aurrea, nahiko prozesu naturala izen uan. Ez uan izen, geratze gaituk eta instrumentala inber diau, ez, prozesu baten ondoriyue dek.
Lok: Aurretik beste proiektoik izen al zenuen?
I: Ez, biyon artien ez behintzet beste ezer.
Lok: Zuen musikie azpeitin ikusi ezteken genero batekue dek. Ze iritzi honeatiken?
I: Nik usteiat hasieratik bagenekeala pixket zeoze diferentie iteko nahi ori, baiño ezgenekian ze iten bukauko genian. Hor sartze uan, igual ahots dun talde bat sortzie eo… Gero ordie, gauza hau sortu uan, ta igual diferentie bai, 2 izetie ta instrumentala izetie, geyen bat genero hontan 5-6 pertsonako taldiek ikusteituk. Rock-a iten ta instrumento bastantekin, ta gu bi bakarrik gaituk. Ordun ba badek pixket igual diferentie. Baño esateiat prozesu natural baten ondoriyue izen dek dana.
Lok: Nolatan jarri ziozuen izen hau taldiei ta Ameriketako indiyuen tematikie jarri? Zeinena izen uan ideia hau?
I: “Eterna pregunta”
I: Grupuen izena bilatzen hasi gitxoan, ta ez genekian ze jarri. Ya eozer biyatzen genian, radiadorien izenare bauan posible.
M: Gero ordie konturatzen haiz, kondena bat dala grupuen izena…
I: Ta hau erten uan, ni dokumental bat ikusten ai nitxoan, ta Kaluse erten uan, ta Kalusek “pueblo feroz” esa nahi dik, ta ituan, Apatxetatik bereizi ituan tribu bat, esanahi bat bazian izenak beak esplikatzeko modukue, ta oixe nahi genian, idazteko motza, esatekore erreza, ta olaxe, hortiken zetorrek.
Lok: Zeintzuk dituk zuen influentziyek?
M: Ba nik usteiat, taldie prozesu bat izen baldin baek, generue geyo. Hasiera baten o esateituk igual, Toundra o.
I: Bai Toundra, baño gero ortiken… gaur egun adibidez eztek guretzako referente musikal bat. Gustoa aitzeiau, baño, eztek.
M: Oin bertan e, oin dala hilabetetik honea, aldau indiau.
I: Aldau indiau erabatea ta, aldaketak iten juteaiz, ta gero konturatzeaiz genero hau, pixket limitauta zeokela gauz batzuta, eta ikusteiaula grupo lepo ertetzen ai ditukela, baiño oso igualak ditukela danak. Baten kopia bat ditukela askotan. Igual gure bagaitukela e baño…
M: Nere ustez hori dek zailena ez? Ik instrumentala itek, horrek mugau ite hau, gu bi izenda oaindik eta geyo, inber dek ahal dikenak esentzi bat euki, bestiek eztiabena ingo, ez? Hik itie iteken hori. Zailo dek…
I: Bai, ta guk igual zentzu baten 5 pertsonako talde batek baino errezo diau, bi gaituk eta “limitaziyo” horrek ite ziguk bereiztie bestien aldien. Honek emateziguk baita bereiztea beste grupotatik, guk ezin diau 5 pertsonako talde batek iteikena in, ensaiatzekotare mille mobida gutxiyo.
M: Bai oi dek, guk ensaiatzeko, honei otzein ta, hi geldiuko al gaituk? Ta. Ez eztiat nahi! o bai nahi diat. Ensaiotan inprobisatzeko ta, gaitasun geyo ziok, 2 izenda, 4kin izenda baño.
Lok: Konpenetratzekore…
I: Bai, gu azkenien gaituk gitarrie ta ni. Nik beai segitze zoat, o beak nei. 2 aukera hoiek zaudek, etziok hirugarren o laugarren horren pendiente eonber.
Lok: Oindala urte ta 2 hilabete inguru, zuen lelengo diskue atea zenuten. Noiz ta nola grabau zenuen?
I: Nik hasiber aldixkiat danak e? Ba, etzekiat, kantu batzuk genezkean, inkluso batzuk sartu ez genitunak zarrak ituanak, ta in genian kantu lista bat, ta aukeraketa bat in genian, gehienak berriyek ituan, talde geyenai pasatzen zakoben bezela, ba berriyenak onenak iruitzeitukela.
M: Halare zar batzuk bazaudek
I: Baño bai, nahi genian maketa rollo bat eukitzie disko honek, ta in genian, gure material pixket, ta Manu, lagun baten bitartez ba, materiala juntau grabatzekue, ta beayen lokalin sartu gitxoan, grabau ziguan ta nahasketak beak in zizkiguan, ta nahi genian esentzi hori eukitzie diskuek. Ta gustoa gerau gitxoan horrekin, esentzi hori badulako. Presentaziyoako disko modukue.
Lok: Esperotako harrerie izen al zian?
M: Berez ez, ez? Nik gutxiyo espero nian. Azpeitin len esanda bezela, eztek in olako musikaik, eztek ikusi, ta erantzun ona izetie ez uan behintzet espero genduna.
I: Nik usteiat lelengo kontzertu hare eman genunak, lepo harritu ziguan harreriek. Akordatze nauk lelengo kontzertu hare eman genuna, pixket prueba rolloa izen uan. Atzaldeko 5ak inguruen izen uan, ta izen uan,otzein ziguan, ta guretzako hare prueba moduko bat izen uan. Jo ingoizkiau dazkeun kantuek, eta aber nola ertetzean. Ta ikusi genian jendiei bastante gustau zikoala, gu flipauta baitare jendien harreriekin, ta diskuekin e hala izen uan pixket.
Lok: Zenbat kopia atea zenituzuen, ta zenbat denboran gerau zineten diskoik gabe?
I: 250
M: Bai?
I: Bai bai, 250 kopi, gero berrize atea genizkian.
M: A bai, egiye.
I: Akordatze nauk lelengo 200 atea genizkiala hasieran, ta presentaziyo egunien 140 bat kendu zizkiguaben, ordun beste 50 atea genizkian, ta gero “entreke” errealau, ta bestie ba, segituen gasatu zizkiguan. Eskau izen zizkiguek, baño betire saldu gabe o. Geyenak presentaziyuen, ta gero ba kontzertutan ta ola. Azkenien maketie ateatzien helburue hori uan, zabaltzie ta. Presentaziyuekin gastuek kubritzea ayegau genitxoan ta bestiek ba zabaltzeko, ez uan dirue ateatzeko zea bat.
Lok: Ta diskue ateatziek kontzertuek lotzeako orduen lagundu al dizue?
I: Bai, jendiek gero baitare entzun indik, bandcampetik ta deskarga librie eukita.
M: Azkenien jendiek esaten ziguan grupueatik, ta hori pasatze gitxoan, beayek idea bat ite ziaben ta gero otzein o.
Lok: Kontaktatzeko pixket zaye ez? Eztik telefonoik eta jartzen eta…
I: Hori esan izen ziguek bai, aber telefonue ibiltze al diaun o. Halare facebooken bazakeau, ta holako gauzak. Nahiko moderniyuek gaituk. Jendiek halare esan ziguk, sortu zizkiguk kontzertuek, kontzertu baten bitartez. Alegiye, kontziertue bukau, ta etorri izen zizkiguk, aber joko aldeun, ta, kontaktuen jarri, numerue pasau ta hortiken. Nik usteiat baita, gure rolluek, bi izetiek eta, kontzertu baten daukela tirada geyena, hemen inguruen berez hala ikusteiat.
Lok: Oindala astebete, bigarrengo diskue aurkeztu dezue, lelengo diskue aurkeztu zenuten leku berdiñien. Zergatik aukerau dezue Azpeitiko Gaztetxie hauek aurkezteko? Nolako girue billau izen dezue bi aurkezpenetan?
M: Galdera putasemie e…
M: Etzekiat ba, gu gaztetxien ibili izen gaituk, de puta madre ibilire, zauzkek balore batzuk guk konpartitze dixkiaunak, ta aparte musikie ulertzeiau baitare, kontenido intimuoue, ta beste gauza bat dek hemen jotzie, ta aparte presentziyue izenda nahi diok eman toke berezi bat.
Ikusi genian lelenguekin bete in uala, jendiek e pixket gaxki ikusi zula, ta lekuz aldatzie erabaki genian, eszenayo haundira eman, ta oinguere hala izen dek, kistona izen dek.
I: Kistona izen dek, guke apustu bat in genian, Gaztetxie bezelako leku batien holako kontzertu batzuk eon laizkela, holako infraestruktura batekin, kiston ekipue ekarri, argiteye ekarri ta rollo hori dana, eta posible dala holako zeoze itie ta in ahal dula jendiek e esfuertzo hori, ta gu ez gaitukela, iraultzaile batzuk o, ba apustue inber dala, jendiek errezea iteula, jutekela sala batea, “kontzertue antola zazue, ni etorriko nauk nere ekipukin ta ya”. Ta guk sinisteiaula, aurretik lan bat itie, hik preparatzie, ta nik pentsatzeiat jende batek baloratzeikela hori.
M: Guk usteiau jendiek erantzun dula, azaldu ditukenak, gaztetxeko peñiek beak…
I: Xarma hori daukela, bi egun lenuo auzolan bat jartzie, jendie azaltzie laguntzea… Ta gero jendiek esatie ze guay zeoan gaztetxie,ba nere ustez merezi dik.
Lok: Biyetako zeinekin geratze zeate bat aukeratzekotan?
I: Nik usteiat biyek diferentiek ditukela. Lelena uan, zeoze xumioue bezela, ez genian espero harrera hori dana eztare ta, uan ba geyen bat, ba nahi genula lelengo kontzerue eman diskue ta gero gaztetxien, ta, ta kiston ondo erten uan, kiston erantzune izen zian, ta bigarrena pixket geyo uan, gaztetxien guay nahi diau in. Ta kistona monatu.
Lok: Baitare izengo uan lelenguen erantzuneatiken ez?
I: Bai, horreatiken e bai.
M: Biyek diferentiek izen dituk, baño biyekin gustoa.
Lok: Bigarrengo diskuez hitzeiten hasi geala, nun ta nola grabau dezue hau? Kanpoa jun aurretik grabau zenuten, ala grabatzeko buelta zineten?
M: Cdie iteko prozesue, graba inber dek, ta gero nahasketak eta… Hori zeok. Ordun, jun aurretik graba in genian. Graba genian Axkoitin, Jan Da Lo baserriyen, Xabin eskutik, harea jun genitxoan, eon gitxoan xabikin, ta anderrekin, gero hau izen dala diskuen prozesuen parte hartu dune, han sartute eon genitxoan astebete osue, ta han graba genian, direktuen graba genian, dinamika aldetik e hori nahi genian, bi geanez.
I: Bai nik usteiat disko hontan oixe nahi geniala biyau ez, biyon arteko hori plasmatzie ez?, batea jotzeiau, bi bakarrik gaituk, ortaz, biyok batea grabatzeko erreztasun hori genekean.
Aste osue han eotiekin nahi genian baitare lortu hori, ba estudiyuen horta eotie. Han eon, bazkaldu, bertan lo in… Goizeko 9tan esnau, grabatzen 4 ordu, bazkaldu, beste 4 ordu grabatzen, lota. Hori dana nahi genian biyau. Gero alboko jendiekin, Xabi bean etxie uala, Ander, gure teknikue izeteala direktotan eta. Beayek jarri izaben material dana ta. Ta kiston gustoa, kiston etxe giruen.
M: Hori madridea jun aurretik, gero madridea jun gitxoan, ta nahasketak eta inber ituan, hortaz buelta in gitxoan nahasketak iteko, ta gure ideiak esateko ta, landetan in ituan nahasketak, 2noisy estudiyotan, ta gure ideak plasmatzen hasi gitxoan.
I: Guk esan genitxoan etorri aurretik idea general bat nola nahi genun, ta beayek in ziaben pixket, ta gero gu etorri gitxoanien ba bai nola nahi genian kantu bakoitze detallez-detalle, ta ola in genian, gero baitare masterizaziyue in ziguek.
Lok: Zergatiken dituk bi diskuek homonimuek?
I: Lelena besteikpe maketa bat ualako, hala in genian, ta bigarrenan inguruen pentsatzen eon gitxoan, ta ikuste genizkian bi irtenbide bezela ez, bat uala, ildo beretik segiu ta kantuei izen bat jarri ba Kaluse, ta indiyo tribuek eta, edo ya uan honekin dana puskau ta hemendik aurrea nahi geniana in. Ikuste genian bestela limita ingo ziguala akaso, ta ordun erabaki genian ez izenik jarri ta… Baitare ez genian biyau ez, izen uan ez genekeala izena jartzeko beharrik ta gogo haundik e ez, ta ordun holaxe erten uan dana pixket. Ta pentsa genian jendiek bereiztie gure diskue portadan arabera. “Akordatze haiz lelenak ze portada zaukean indiyuena, ba biarrenak tximeleta bat ola.
Lok: Ze harrera izen dik diskuek?
M: Ona, bo geyen bat presentaziyuek euki dik harrera ona, Cdiei denborie utziber zoau, baño jendiekin hitzein diaunaatik, oso gustoa.
Lok: Zenbat kopia atea dituzue?
I: 500 ez?
M: Bai
I: Hontan 500 kopia, fabrika bialdu genizkian cdiek ta beste aukeraik ez genekean.
Lok: Nun eongoek salgai amendik aurrea?
I: Orkatzen jarri diau oingoz, asmue, igual Zakelan jartzeko ez? Axkoitin jartzeko. Etzekiat nola jungoituken gauzak. Ta gero Bandcamp bidez e saldu ingoiau. Deskargie libre eongoek, eta, nahi dunak fisikuen erosteko aukerie izengoik, eta bialduko zoau. Bertan preziyo altuo bat jarriber izen zoau, 10€, entre ke enbiue eta holako gauzaatik. Baño bestela Orkatzen 5€tan zeok.
Lok: Pare bat kolaboraziyore izen dituzue, nolatan erten zitzaizuen kolaboraziyo hauek sartzeko aukerie? Zuek jun zineten beayena, edo beayek jun ituan zuena?
M: Gu jun gaituk beayena. Esentzi hori emateko izen dek geyen bat hau, beste toke bat o emateko honi. Instrumentue aldatziek asko baliyo dik, ordun, buelta batzuk eman genizkoan, okurriu zizkiguan batzuk gure ingurukuek, ta ordun, jun gitxoan beayena, kontau genikoan gure historiye, ondo hartu ziaben, ideyie entendiu ziaben ta…
I: Bai oso naturala izen dek. Jokin nahiko ezagutu berri geneukean, baño lepo gustatze zikoan taldie, ta beakin hitzein izen diaunaatiken zuzenekotan, ta sortu uan konexiyo ori ba, ta esangenikoan, kantu honen ta kantu honen tartien zeozer itie nahi baek, tarte hau uzteiau hiri nahi dekena iteko. Ordun demo batzuk pasau genizkoan beai, ta bea etorri uan gero estudiyoa ta intzian ta, de puta madre.
M: Bai, dituk kantuei sarrera bezela. 3. kantuen sarrena sokadun instrumento batzuk zeudek
I: Ta 3. kantotik 4. kantoa pasatzeko ziok Jokinek grabautakue. Usteiau gañea zentzu bat emateyola kolaboraziuo hoiek diskuei, brutala. Guretzako kiston haizie dek gañea, bestela pesau batzuk baituk, disko osue or gu latan ta pixket haiziere emanber zikoan horri.
Lok: Tartien gaztetxien bertan “ensaio” bat grabau zenuten, grabaziyo horrekin zeozer iteko asmoik ba al dezute?
M: Demuatik aikoaiz ez?
I: Demuatik ez, hemen grabau genianatik, ez?
M: Ah, egiye ostia.
I: Or juxtu gerta ziguan, nik bateriye erosi berri nian, ta probatzie nahi niala, amorratzen nitxoan, ta juxtu or grabau genian inprobisaziyo bat osoik, dek diskoko azkenengo kantue. Ta izen uan, jun nitxoan etxea, ta ahaztuta nitxoan ya kantu horrekin, ta egun baten jarri nitxoan beitzen zer genekean eta, ta zeoan kantu bat 10 miñutukue iye, ta izen uan, “ostia hau in al genian?”, ta in genian kantu hori hartu ta retokiek eman. Inprobisaziyoko fallo hoiek pixket aldau ta.
M: 3. kantuek e bazaukek olako zeoze…
I: Askotan iteiau, grabadorie ensaiota eman, jarri grabatzen, gauza lepo grabau ta gero ibiltze gaituk etxin beira. Hau sin mas, o honekin zeoze itie zaukeau o.
Lok: Hasi zietenetik, zenbat kontzertu jo dituzue?
I: Gutxi, ez? Zenbat izengoituk hamapiko?
M: 11 esango nian nik, baño zeoze esateatik.
I: Bai hor inguruen, dozena bat esango genian.
Lok: Ta zein izen dituk, onena, txarrena, ondona jo dezuena, ondona trata zaituztena…
I: Hor trapuzarretan sartzie zeok… Danetan gustoa eongaituk ez? Gero zeudek kontzertu batzuk, zein kanpotik igual ezteken ikusten baño hi igual ez aola ortain komodo, adibidez, akoratze nauk Matadeixen jo genianien gu ez gitxoala sartu o, nerbioso gitxareala. Jende asko jun uan, da ondo eon uan, baño, guk igual esango genian eman genian kontzertuik txarrena, gure partetik, eszenayo gañien sentiu gaituken bezela. Borobiyena igual, Sanagustiñien eman genuna, baño ondona sentiu gaitukena Zarautz nik uste. Oso suelto jo genian, jende gutxi jun uan, ta ez genian sentiu presiyoik o, lepo solta gitxoan, lepo inprobisa genian tartetan
Lok: Egun hortan Azpeitin zeozer zaoan baita
I: Egiye
Lok: Ta jo ez dezuen ze lekutan joko zenueke gustoa?
M: Nola deken kontue, gu nola gauden jotzeako orduen, nei askotan lekue baño geyo dek gu nola gauden. Igual toki onenien de puto kulo sentitzeaituk, ta gero beste leku baten ondo.
I: Eske, gañea jende batek igual esangoik etzekiat ze festibaletan nahi dula jo, gu ontxe ezgaituk ikusten olako gauzatan, eta sin mas, asmue bai daukeula igual pixket kanpoa moitzeko, nun etzekiat, baiño bai izetie daukela pixket, ba españira o. Nik adibidez bai dauketela “espinita” hori, Matadeiko kontzertuekin, ta igual or jotzie o nahiko nike, baño bestela, ez bereziki.
Lok: Aurkezpen kontzertuen zenbat kantu jo zenituzten?
I: Kantuek 6. 4 diskuen zaudekenak, gero Intro bat, ta tartekuek bestela.
Lok: Ta inprobisaziyoik in al zenuten zuzenien?
M: Bai
I: Normalea kantuen tartietan, idea bat eukitzek or gañetiken, baño.
M: Hurrena jo berdiaun kantuen tonuekin itek zeoze, segitzek, ta bazekiau noiz geldiuber diaun gutxigorabera, o bukaerie nun dauken, ta orduen, sartzeaituk kantuekin.
Lok: Hemendik aurreako kontzertuek ze izengoituk, aurkezpenan añekuek, o kantu gutxiyo jokoituzue? Kolaboraziyuekin eta?
M: Hori aurreko astien ikusikoiau.
I: Bai, guk beti hori iteiau. Kontziertue zaukeau, ta aurreko astien ikusteiau. Baitare neretzako inportantie dek, lekuen araberako kontzertu bat preparatzie. Oso diferentie dek, gaztetxe baten jotzie, a pelo jotzen ai aizela o aurrekuen hemen jo genian bezela, kiston ekipazuekin jo ta, ordun ba horren araberare gauzak aldatzeituk. Ta nik usteiat antzeman dala azken aldiyen gure musikan e aldaketak izen diela ez? Ze entzuteiaun aldatziek ba, hori iteula o. Adibidez, ba genero hontatik aparteko musikie geyo entzuten hasi geala, zentzu hortan ba inprobisaziyuek e aldau iteituk.
Lok: Influentziatze aldik, buruen bueltaka dabilkikenak, inprobisaziyo bat iteako orduen? Adibidez, pelikula bat ikusi izenak eo, etzekiat?
I: Lepo, lepo influentziatzeik. Geyena ze entzuteiaun influentziatzeik. Gero ba ritmo hori daukek burun, ta ritmo hori reproduzitzek o hortan sayatzeaiz.
Lok: Bukatzen juteko. Zein beste proiektutan zaudete murgilduta gaur egun?
I: Nere kasuen, Kalusez aparte, eznatxiok sartuta beste ezertan gaur egun. Nere gauzak grabatzen jutiez aparte, asko gustatze zikela grabatzie, ba ez.
M: Nik Errime-n jotzeiat gitarrie, cdie atea genian oin dala gutxi, ta gero parte hartu diat, Erraiak-en, hor e cdie atea berri, ta aparte, beste ezer ez.
Lok: Etorkizuneako ze asmo dituzue? Udaran kontzertuei egurre emateko asmoik badezue?
I: Oin madriden gauden honekin asmue dek, buelta asko ez ematie, ta noizien behin fetxa konkreto batzuk lotzie ez, baño gutxi batzuk. Adibidez, fetxa batzuk, badazkigunak gerore jotzeko aukeriere izengo deuna, adibidez, Orkatzen o, ori aplazau. Baño baldinbaziok kontzertun bat, ezin dana aplazau o, ba igual jokoixkiau kontzierto batzuk.
Ta gero uderan pasatzekena dek, oso anbiente txosnerue dekela, ta gu or oso limitaute gaudela. Guk anbiente hortan, Azpeitin adibidez jotzie zaukeau, baño beste herriyetan ezin diau jo, ta eztiau nahi aparte, ez gaituk ikusten anbiente hoietan jotzen. Etziguk atraitzen geyegire. Azkenien guk ite deuna musika lasaye dek, ixiltasune berduna, ta jendie parrandan daonien pixket ber dula ba parrandako musikie ez?
Lok: Izen dayela, jendie zuek ikuste dijuela ez? Eztayela izen ba hau zeok ta aber o ez?
I: Bai, gañea, ez kantatze honek e iteik musika de fondoko hori oindiken eta geyo ez. Baño bueno, ertetzen baituk or gauza on batzuk dudikpe. Eztiau planteau geyegi. Kontzertu batzuk ateakoituk.
Lok: Hauxe ixen dek pa dana. Azken hitz batzuk?
M: Ik esantzak aurrena…
I: Ba bueno, eskerrak hiri, ta, ahal dekenien fanzine batzuk bialdu ta, ta zabaldu Kaluse hortiken zehar.
kalusetaldea.bandcamp.com facebook.com/kalusetaldea
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina